ความสำคัญและลำดับความเป็นมา
              ตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2540 โดยได้บัญญัติในมาตรา  58 ว่า “บุคคล ย่อมมีสิทธ์ได้รับทราบข้อมูลข่าวสารสาธารณะในครอบครองของหน่วยงานราชการ หน่วยงานของรัฐ .....เว้นแต่การเปิดเผยข้อมูลข่าวสารนั้นจะกระทบต่อความมั่นคงของรัฐ  ความปลอดภัยของประชาชน...” แม้ว่าจะแสดงถึงความก้าวหน้าถึงการคุ้มครองสิทธิ แต่ก็ยังเป็นบทบัญญัติที่มีขอบเขตแคบไปกว่าหลัก สิทธิได้รู้ ตามความมุ่งหมายของพระราชบัญญัติข้อมูลข่าวสารของราชการ พ.ศ. 2540 กระบวนการพัฒนาทางความคิดมีการพัฒนามาเป็นลำดับ  จนมีการบังคับใช้ “พระราชบัญญัติข้อมูลข่าวสารของราชการ พ.ศ. 2540” ซึ่งได้ประกาศในราชกิจจานุเบกษา  เมื่อวันที่   10   กุมภาพันธ์   พ.ศ. 2540 และมีผลบังคับใช้ ตั้งแต่  9  ธันวาคม  พ.ศ. 2540 เป็นต้นมา

เจตนารมณ์ของกฎหมาย
1.เพื่อให้ประชาชนมีโอกาสอย่างกว้างขวางในการได้รับรู้ข้อมูลข่าวสารเกี่ยว กับการดำเนินการต่าง ๆ ของรัฐ เพื่อประชาชนจะสามารถแสดงความคิดเห็นและใช้สิทธิทางการเมืองได้โดยถูกต้อง กับความเป็นจริง รวมทั้งมีส่วนร่วมในกระบวนการบริหารและการตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐอันจะเป็น การส่งเสริมให้มีรัฐบาลที่บริหารบ้านเมืองอย่างมีประสิทธิภาพ โปร่งใส เป็นไปเพื่อประโยชน์องประชาชนมากยิ่งขึ้น
2.เพื่อกำหนดหลักเกณฑ์เกี่ยวกับข้อมูลข่าวสารของราชการที่หน่วยงานขอรัฐไม่ ต้องเปิดเผยหรืออาจไม่เปิดเผย เพื่อให้ชัดเจนต่อการปฏิบัติ โดยจำกัดเฉพาะข้อมูลข่าวสารที่หากเปิดเผยแล้วจะเกิดความเสียหายต่อประเทศ ชาติหรือต่อประโยชน์ที่สำคัญของเอกชน
3.เพื่อคุ้มครองการรุกล้ำสิทธิส่วนบุคคลในส่วนที่เกี่ยวข้องกับข้อมูลข่าวสารส่วนบุคคลที่อยู่ในความครอบครองของหน่วยงานของรัฐ

ประเภทของข้อมูลข่าวสารที่จัดเตรียมไว้ ณ ศูนย์ข้อมูลข่าวสาร
              ข้อมูลข่าวสารซึ่งจัดเตรียมไว้ให้ประชาชนเข้าตรวจดูได้  ณ  ศูนย์ข้อมูลข่าวสารของราชการ (ตามมาตรา  7 และมาตรา  9)  ได้แก่
1.โครงสร้างและการจัดองค์กรในการดำเนินงาน
2.สรุปอำนาจหน้าที่ที่สำคัญและวิธีการดำเนินงาน
3.สถานที่ติดต่อหรือคำแนะนำเพื่อขอรับข้อมูลข่าวสาร
4.กฎ  มติคณะรัฐมนตรี  ข้อบังคับ  หนังสือเวียน  ระเบียบ  แบบแผน  นโยบาย  หรือการตีความ เฉพาะที่จัดให้มีสภาพอย่างกฎ
5.ผลการพิจารณา  หรือคำวินิจฉัยที่มีผลโดยตรงต่อเอกชน  รวมทั้งความเห็นแย้งและคำสั่งที่เกี่ยวข้อง
6.นโยบาย หรือการตีความที่ไม่เข้าข่ายต้องลงพิมพ์ในราชกิจจานุเบกษา
7.แผนงาน  โครงการ  และงบประมาณรายจ่ายประจำปีที่กำลังดำเนินการ
8.สัญญาสัมปทาน  สัญญาที่มีลักษณะผูกขาดตัดตอน  หรือร่วมทุนกับเอกชนในการจัดทำบริการสาธารณะ
9.ข้อมูลข่าวสารอื่นที่คณะกรรมการข้อมูลข่าวสารของราชการกำหนด

การขอมูลข่าวสารอื่นที่สามารถเข้าขอตรวจดูได้
              การขอข้อมูลข่าวสารอื่น(ตามมาตรา  11) นอกเหนือจากข้อมูลข่าวสารที่จัดเตรียมไว้ให้ประชาชนเข้าตรวจดูได้  ณ  ศูนย์ข้อมูลข่าวสารของราชการ (ตามมาตรา 7 และมาตรา 9) ประชาชนทั่วไปสามารถยื่นคำขอต่อเจ้าหน้าที่ผู้รับผิดชอบข้อมูลข่าวสารนั้น  ณ  หน่วยงานของรัฐซึ่งครอบครองดูแลข้อมูลข่าวสารดังกล่าว

ข้อมูลข่าวสารที่หน่วยงานของรัฐอาจมีคำสั่งไม่ให้เปิดเผย
               ข้อมูลข่าวสารที่หน่วยงานของรัฐอาจมีคำสั่งไม่ให้เปิดเผย ได้  หากมีประชาชนขอข้อมูลข่าวสารซึ่งเข้าหลักเกณฑ์ข้อมูลข่าวสารในลักษณะดัง กล่าว  หน่วยงานของรัฐอาจมีคำสั่งไม่ให้เปิดเผยได้  โดยต้องระบุเหตุผลที่ไม่ให้ข้อมูลข่าวสารตามที่ขอให้ผู้ยื่นคำขอทราบ  ได้แก่
1.ข้อมูลข่าวสารที่การเปิดเผยอาจก่อให้เกิดความเสียหายต่อความมั่นคงของ ประเทศ  ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ  หรือความมั่นคงทางเศรษฐกิจการคลัง
2.ข้อมูลข่าวสารที่การเปิดเผยจะทำให้การบังคับใช้กฎหมายเสื่อมประสิทธิภาพหรือไม่อาจสำเร็จตามวัตถุประสงค์ได้
3.ความเห็นหรือคำแนะนำภายในหน่วยงานในการดำเนินการเรื่องหนึ่งเรื่องใด
4.ข้อมูลข่าวสารที่การเปิดเผยจะก่อให้เกิดอันตรายต่อชีวิตหรือความปลอดภัยของบุคคล
5.ข้อมูลข่าวสารส่วนบุคคลซึ่งการเปิดเผยจะเป็นการรุกล้ำสิทธิส่วนบุคคลโดยไม่สมควร
6.ข้อมูลข่าวสารที่มีกฎหมายคุ้มครองไม่ให้เปิดเผย หรือมีผู้ให้มาโดยไม่ประสงค์จะให้ทางราชการนำไปเปิดเผย
7.ข้อมูลข่าวสารอื่นที่มีพระราชกฤษฎีกากำหนด

คณะกรรมการควบคุมและกำกับดูแล
               คณะกรรมการควบคุมและกำกับดูแลการปฏิบัติตาม พรบ.ข้อมูลข่าวสารของราชการ พ.ศ. 2540  ตามคำสั่ง อบจ.เชียงราย ที่ 1493/2548  มีหน้าที่ควบคุมและกำกับดูแลการปฏิบัติให้เป็นไปตาม พรบ.ข้อมูลข่าวสารของราชการ  ประกอบด้วย
1.ปลัดองค์การบริหารส่วนจังหวัดเชียงราย                              ประธานกรรมการ
2.รององค์การบริหารส่วนจังหวัดเชียงราย                               กรรมการ
3.ผู้อำนวยการกองทุกกอง                                                  กรรมการ
4.หัวหน้าสำนักปลัดองค์การบริหารส่วนจังหวัดเชียงราย             กรรมการ/เลขานุการ  
5.หัวหน้าฝ่ายบริหารงานทั่วไป                                            กรรมการ/ผู้ช่วยเลขานุการ
6.หัวหน้าฝ่ายนิติการและการพาณิชย์                                    กรรมการ/ผู้ช่วยเลขานุการ

การปฏิบัติในการขอข้อมูลข่าวสารของราชการ
                ประชาชนโดยทั่วไปสามารถติดต่อขอตรวจดูหรือคัดสำเนาข้อมูลข่าวสารของราชการ ได้  ณ  ที่ทำการของหน่วยงานของรัฐซึ่งเป็นเจ้าของข้อมูลข่าวสารนั้น

    สิทธิของประชาชนตามพระราชบัญญัติข้อมูลข่าวสารของราชการ พ.ศ.๒๕๔๐